Poezja
Kasprowicz nowocześnie
Manitou - 1 maja, 1997Pieśń o Ojczyźnie Demokracji
Nie po raz pierwszy staramy się na łamach naszego periodyku – ocalić od zapomnienia (przekreślenia, potępienia, spalenia) największe dzieła literatury. Stare sparciałe liny przewlekamy nićmi nowych idei. Obok pordzewiałych gwoździ wkręcamy połyskujące blaskiem współczesności wkręty. Zmurszałe czarno-białe, szaro-bure płótna pokrywamy feerią młodzieżowych barw.
Czas na dorobek niezrównanego Jana Kasprowicza.
Jego wiersz Rzadko na moich wargach, jakże często był wykorzystywany do ucinania każdej podnoszącej się głowy patriotyzmu. Każda odrastająca głowa hydry uczuć miłości do ojczystej wspólnoty miała szansę na oberwanie od tego (w zamyśle zwalczającego hipokryzję) wiersza.
Wiersz ładnie godzi w tych do używają słowa Ojczyzna. Gdyż jak wiadomo słowo to zostało wymyślone po to żeby go nie używać. Trzeba tylko zręcznie pomijać mniej pozytywne, mogące wzbudzić niepokój frazy:
Jakiś złośliwy złoczyńca, Pszeniczne podpala stogi
Jaki złoczyńca? Już nie ma złoczyńców.
Jakaś mordercza zaraza z głodem zawiera przymierze
Dajcie spokój z tymi zarazami stare dzieje (sprawdzić czy nie 2020/21/22)
Jakaś olbrzymia rzeka wezbrała krwią i rozlewa”
No już starczy tych rzek krwi. Wiseł, Oder. Pomruków, zaraz i złoczyńców.
* * *
Nie mniej jakby nie patrzeć wymowa wiersza już zwietrzała. Można rzec spełnił on swoją rolę, bo faktycznie rzadko już na czyichkolwiek wargach gości słowo Ojczyzna. Jest ono faktycznie niedopowiedziane.
No ale przyznajmy że są inne idee które należy uleczyć w ten sposób. Tym czym kiedyś była Ojczyzna, powoli staje się Demokracja. Demokracja to coś wspólnego z Republiką (fani Gwiezdnych Wojen wiedzą co to to Republika), czyli z Res Publicą, czyli z Rzeczą pospolitą. To ostatnie słowo Rzeczpospolita – to już trochę nie brzmi za dobrze. Takie jest zaściankowe. Ale Demokracja – to jeszcze nie brzmi zaściankowo, więc możemy zatroszczyć się o nie.
Anakina też brał nerw jak jego przyjaciel za dużo gadał o Demokracji.
Tak go wziął nerw gdy po raz kolejny na wargach Obi Wana zakościła demokracja, że aż pomieszało mu się w głowie i stanął po stronie Imperium a przeciwko Republice. Czyli sytuacja, jaką mamy obecnie. Imperium rządzone przez wykształcone elity próbuje przejąć władzę od republik rządzonych przez niewykształcony lud.
A poza tym przyznajmy szczerze, że widzimy jak na własnych oczach, jak do jej kolan cisną się najpospolitsi szuje, jak kupczykowie gromadzą się i licytują kto ją najgłośniej wypowie, jak głuszą sumienia Orkiestrą Świąteczną.
Tak więc Janie Kasprowiczu! Misja nie spełniona. Trzeba bronić świata. Tylko odrobinę trzeba poprawić i unowocześnić tekst. Wyretuszować, jak twórczość Hugha Loftinga, Marka Twaina, Karola Maya. Odrąbać niepotrzebne członki, jak na antycznych rzeźbach. Ale o to przecież chodzi żeby literatura nowym humanistycznym blaskiem przemawiała do człowieka, jak odmalowana na nowo pogańska świątynia.
A więc…
* * *
Rzadko na moich wargach –
Niech dziś potwierdzi ma Gracja
Jawi się troską zroszony,
Najdroższy zwrot: Demokracja.
Widziałem, jak się na rynkach
Gromadzą kupczykowie,
Licytujący się wzajem,
Kto Ją najgłośniej wypowie.
Widziałem, jak między ludźmi
Ten się urządza najtaniej,
Jak poklask zdobywa i rentę,
Kto krzyczy, iż żyje dla Niej.
Widziałem, jak do Jej kolan –
Wstręt dotąd serce me czuje –
Z pokłonem się cisną i radą
Najpospolitsi szuje.
Widziałem rozliczne tłumy
Z pustą, leniwą duszą,
Jak dźwiękiem Orkiestry Świątecznej
Wielkiej sumienia głuszą.
Sztandary i proporczyki,
Przemowy i procesyje,
Oto jest treść Majestatu,
Który w niewielu żyje.
Więc się nie dziwcie – ktoś może
Choć milczkiem przyzna mi rację
Że na mych wargach tak rzadko
Ona jest – Demokracja.
Lecz brat mój najbliższy i siostra,
W tak czarnych żałobach ninie,
Ci wiedzą, że chowam tę świętość
W najgłębszej serca głębinie.
Ta siostra najbliższa i brat ten,
Wybrani spomiędzy rzeszy,
Ci znają drogi, którymi
Moja Wybrana spieszy.
Krwawnikiem zarosłe ich brzegi,
Łopianem i podbiałami:
Spieszę z Nią razem, topole
Ślą swe westchnienia za nami.
Przystajem na cichych mogiłach,
Słuchamy, azali z ich wnętrza
Jakiś się głos nie odezwie,
Jakaś nadzieja najświętsza.
Zboża się złocą dojrzałe,
A tam już widzimy żniwiarzy,
Ta dłoń swą na czoło mi kładzie
I razem o sprzętach marzy.
A potem, podniósłszy głowę,
Do dalszej wstając podróży,
Woła: “Miej radość w duszy,
Bo tylko radość nie nuży.
Podporą ci będzie i brzaskiem
Ta ludu władza, tak chwacka,
Nią-ci ja jestem, na zawsze
Kochana twa – Demokracja”.
Jakiś złośliwy złoczyńca
Pszeniczne podpala stogi,
U bram się wije niebieskich
W rozpaczy człowiek ubogi.
Jakaś mordercza zaraza
Z głodem zawiera przymierze,
Na przepełnionych cmentarzach
Krzyże się wznoszą świeże.
Jakoweś głuche tętenty
Wskroś przeszywają powietrze,
Kłębią się gęste chmurzyska,
Czyjaż to ręka je zetrze?
Jakaś olbrzymia rzeka
Wezbrała krwią i rozlewa
W krąg purpurowe swe nurty,
Zabiera domy i drzewa.
Jakoweś idą pomruki –
Drży nie poznana puszcza,
Dęby się groźnie ozwały,
Cóż to za moc je poduszcza?
A nad tą dolą – niedolą
Poranna nieci się zorza,
Na pieśń Demokracji pełną,
Spływa promienność jej boża.
W mej pieśni, bogatej czy biednej
Przyznają bez dywagacji
Żyje, tak rzadka na wargach,
Najdroższa ma Demokracja.
* * *
Milczenie.
* * *
Szymborska po odmrożeniu
Na szczęście nie chodziło o odmrożenie nóg. Sprawa jest prosta. Świat idzie do przodu. Dzieła mistrzów ulegają reinterpretacji. Na deskach teatrów padają kolejne bastiony. Dziady, Halki, stają się “utworami przyszłości”. Tej lepszej. Odmrażają się lute. Jeśli patrzeć konsekwentnie, wielką odwilż będą musiały przejść, lub regularnie przechodzić przez przepoczwarzenie się, kolejne utwory literackie.
inneplanety.pl
[…] to nowoczesny serial?Dział młodzieżowyTumbo – ostatnia brutalna książka CentkiewiczówWierszeKasprowicz nowocześniePrzeżyjmy to jeszcze razPrzejdź do listy tekstówPamięci […]