Film
Siedem bohaterów głównych polskiego kina
Ryszard Ochudzki - 6 grudnia, 2024Tekst z przedpremierowy z Numeru 24 Magazynu innych Planet
Projekt badawczy „role męskie polskiego kina” został przez jednego z badaczy przeprowadzony metodą focusową. Poniżej prezentujemy wyniki jednej z ankiet. Wyszło z niej siedmiu bohaterów głównych w polskim kinie. Siedem typów, siedem uniwersalnych ścieżek, po których stąpał mężczyzna przez ostatnie 70 lat.
W polskim kinie.
A więc w całym prawdziwym bożym świecie.
* * *
Bohaterem nr 1 polskiego kina ostatnich 70 lat jest dla mnie bez wątpienia Ryszard Ochódzki z „Misia” Stanisława Barei. To symbol polskich postaw, pragnień, spojrzenia na rzeczywistość bez pardonu, reakcji na przeoranie i formatowanie na homosovietikusa, z jednoczesnym pozostaniem gruntownie polskim, choć bardziej graniem na tym resentymencie niż jego wyznawaniem, ale nie do końca. Z tego wyłoniła się mieszanka wybuchowa polskiego biznesmena, wojownika wolnego rynku, zaprawionego w bojach eksperta od walki ze światem podatków, zakazów, przepisów, zmagającego się barami z rzeczywistością mocniej i skuteczniej od wszelkich romantycznych bohaterów.
Bohater Misia to przeszłość, teraźniejszość i przyszłość naszego kraju. Zamień Misia na cokolwiek innego- innowacja, ekologia, projekt unijny, pandemia – i masz dokładnie te same mechanizmy i schematy działania, postawy uczestnictwa, ogrywania słabszych, walki o swoje, w tle kasa i kobiety, którym wystarczy kupić futro, choć już nie w Leningradzie. To bohater na nasze czasy – nomadów bez stałego miejsca, relacji, posady i zabezpieczenia. Gra ostro i do końca, według własnych zasad.
Inny wariant to Lutek z „Wodzireja„.
Tacy chcemy być.
Chcemy?
* * *
Drugi bohater to Witek z filmu „Przypadek” Krzysztofa Kieślowskiego. Jest tak różny od Ryszarda O., choć w zasadzie bardzo podobny. Równie przeorany przez format homosovieticusa, jednak w przeciwieństwie do Ryśka, jeszcze z akcentem duchowym, poszukiwania absolutu nie w świętej triadzie trzech „p”. Witek wydaje się miękki, ale to miękkość trawy, odradzającej się pomimo ścięcia czy zaorania. Ma swój urok i czar, tak, że na gadkę, nie kasę zdobywa przyjaciół i kobiety.
Inny wariant to bohater Janek Pradera z Siekierezady grany przez Edwarda Żentarę, który pyta „czy warto?”, albo Jacek z „Do widzenia, do jutra„.
Jasne, że warto!
Tacy też chcemy być.
* * *
Bohater nr 3 to postacie Zbyszka Cybulskiego z „Popiołu i diamentu” plus z „Rękopisu znalezionego w Saragossie„. Bohater – igraszka na falach historii. Miotany przez siły, których nie rozumie, reagując na sytuacje, których nie chce, próbując zachować jakiś pion, jakieś odniesienie do tego, co go wychowało, ukształtowało.
Bez drapieżności, z chłopięcą naiwnością podnosi gardę (bo tak trzeba) i dostaje wpierdol, niekiedy z tragicznym finałem (śmierć „Popiół i diament”) lub finałem tragikomicznym (eskapizm – wewnętrzna emigracja w „Rękopisie…”). Kwintesencja polskiego losu pierwszych 20 lat PRLu, przynajmniej tych, którzy chcieli być wierni i iść.
* * *
Czwarty to Franz z „Psów” Władysława Pasikowskiego – wrażliwy skurwysyn, zmagający się z pseudokapitalizmem lat 90tych. Jego gwiazda przygasła, ale i tak skóra, polonez Caro, kałach, złe kobiety i zdradliwi koledzy – robi wrażenie. Wielu chciałoby zostać takim twardzielem.
Albo młodymi wilkami z filmu Jarosława Żamojdy, choć ci, za dobrze nie skończyli.
* * *
Piątym bohaterem jest Andrzej Kmicic w „Potopie” Jerzego Hoffmana – wiadomo, wieszcz Jacek go sportretował – (wilcze zęby, oczy siwe, co się granatem bawi, a ksiądz Kordecki błogosławi). Postać łotra i świętego w jednym. Polska dusza – od różańca do kuksańca. Sikorki i Oleńki. Kompani od bitki i modlitwy.
Tacy też chcielibyśmy być, choć ja zawsze wolałem Wołodyjowskiego.
* * *
Bliższy naszym czasom jest Rudy z „Placu Zbawiciela” Krzysztofa Krauzego. Bohater pokolenia dorastającego w dzikim kapitalizmie lat 90. Mojego pokolenia. Dużo dobrych intencji, uzasadnień trudnym dzieciństwem, przerobienia spoko muzyki i spoko książek, pielgrzymki, koncerty i biwaki, ale w sumie słaby gnojek, zdradliwy apostata (wiary i słowa drugiemu człowiekowi), zapatrzony w luksusowe życie każdym kosztem. Czciciel i praktyk więc nie Zbawiciela (co ma plac w Warszawie), a Molocha (lubi ofiary z dzieci!) i Mamona (kasa misiu, kasa!).
Tyle jednak o sobie wiemy ile nas kredyt hipoteczny sprawdził, a zapełnienie konta i metraż przestrzeni życiowej docisnął. I mimo wszystko, w tym formatowaniu przez Molocha i Mamona, Rudy jeszcze ma do czegoś się odnieść, wrócić do wpajanej , choć wyśmianej (kościółkowa hipokryzja!) postawy w szkole i w salce przy kościele na Placu Zbawiciela. Tak nie chcemy żyć, ale żyjemy. Całe szczęście Zbawiciel nadal ma gdzieś tam swoje miejsce, do którego można trafić mimo błędów i wypaczeń.
On czeka.
* * *
Najbliższy naszym czasom – to chłopak fake-ksiądz z „Bożego Ciała” Jana Komasy. Millenals spoglądający w siebie, dostrzegający pustkę po odrzuceniu całej przeszłości i historii, choć jest nią organicznie osaczony, próbuje wyrwać się z tej otchłani. Rozpaczliwie szukający tożsamości, zakorzenienia nie tylko na tym ale i na tamtym świecie. W takim post-cyfrowym ogołoceniu łatwiej o zrozumienie czystego przesłania Ewangelii czy słowa: chcę dobra, a czynię zło. Ten świat jednak nie odpuszcza i millenalsowy neo barbarzyńca musi zejść jeszcze niżej, głębiej dotknąć dna otchłani.
Pytanie dokąd prowadzi ta droga naszych dzieci.
Ochudzki Ryszard
* * *
Bądź z nami! Podłącz się do naszego nadajnika!
Zaproszenie od redakcji.
Jeżeli chcesz wyrazić polemikę.
Lub jeżeli w ogóle podoba Ci się nasze medium i chciałbyś przez nasz kanał coś wyrazić. Zapraszamy. Pisz do nas. Może się uda.
Nie musimy się zgadzać.
Albo inaczej – musimy się zgadzać co do jednego:
pluralizm jest OK i każdy ma prawo do swoich poglądów.
Forumlarz kontaktowy
[…] pierwszy – w poszukiwaniu bohateraKurtka historia dominacji wśród aktorów w polskim kinieSiedem bohaterów głównych polskiego kinaO książkach Książkowa Trasa W-Z cz.03Dział filmowy po raz drugi – Kloss kontra KosJanek […]